"Tegen 20 februari moet er iets op tafel liggen over Oekraïne, anders gaan de wapens spreken"

Temidden van stijgende spanningen en steeds agressievere communicatie tussen het Westen en Rusland, wordt de situatie nu erg gevaarlijk, zegt Ruslandkenner Jan Balliauw in "De zevende dag". Er zijn volop gesprekken, maar de tijd dringt en als er rond 20 februari niets op tafel ligt, dreigen de wapens te spreken.

Rond Oekraïne is er volop een escalatie aan de gang, stelt Jan Balliauw vast in "De zevende dag". Zowel Rusland als Oekraïne heeft het over provocaties in het oostelijke Donbasgebied en er is een steeds agressievere communicatie tussen het Westen en Rusland.

Lees ook: VS: "Rusland heeft 70 procent van de capaciteit bereikt nodig om Oekraïne binnen te vallen"

De spanningen nemen toe en de situatie wordt nu wel heel gevaarlijk. Er zijn weliswaar volop gesprekken en onderhandelingen aan de gang, maar die kunnen niet eindeloos duren en de tijd dringt. 

"Het is een zeer gevaarlijke situatie. Het minste is voldoende om een gewapend conflict te beginnen. Dat maakt dit zo problematisch", zegt Balliauw. "Aan de andere kant zijn er nog gesprekken, zo gaat de Franse president Macron morgen naar Moskou, maar de tijd dringt. Ik denk dat we nog hebben tot ongeveer 20 februari. Dan moet er wel iets op tafel liggen, anders gaan de wapens spreken."

Op zondag 20 februari eindigen de Olympische Winterspelen in Peking. China zou het niet appreciëren als die door een oorlog op de achtergrond zouden worden gedrukt. In de tweede helft van februari wordt ook een koudegolf verwacht. Een bevroren ondergrond maakt het voor kolonnes zware voertuigen gemakkelijker. Eens de dooi inzet, kan een drassige bodem vrachtwagens en infanteristen zwaar hinderen.

Bekijk video

Het valt Balliauw ook op dat Europa nu meer op de voorgrond treedt voor het Westen, waar dat aanvankelijk vooral de Verenigde Staten was. Europa is dan ook een grotere belanghebbende en dus nemen de Franse president Emmanuel Macron en de nieuwe Duitse bondskanselier Olaf Scholz initiatieven inzake onderhandelingen. Wellicht zal iedereen en dus ook het Westen concessies moeten doen om een crisis te vermijden.

"Maar ik merk weinig bereidheid om een compromis te bereiken. We gaan eerder in de richting van een echte confrontatie en dus een gewapend conflict", besluit Balliauw.

Fundamenteel vindt Balliauw dat het Westen begin de jaren 90 -na de Koude Oorlog- een kans gemist heeft. De NAVO is toen uitgebreid naar het oosten zonder dat het toen erg zwakke Rusland betrokken werd in een Europese veiligheidsstructuur. Ook na de aanslagen van 9/11 in 2001 was er zo'n kans, maar is die niet gegrepen en dat wreekt zich nu.

Dat was eerder ook aangehaald in een interview met de Russische ambassadeur in ons land, Alexander Tokovinin. Die herhaalde de bekende standpunten van Moskou inzake het lidmaatschap van de NAVO van Oekraïne -dat voor hem onaanvaardbaar is- het gebrek aan een veiligheidsstructuur in Europa die ook rekening houdt met Rusland.

Bekijk video

Opvallend daarbij is de rol van Turkije, een NAVO-land dat ook goede betrekkingen heeft zowel met Oekraïne als met Rusland. De Turkse president Tayyip Erdogan zit zowat in het centrum en zijn land heeft ook grote belangen in de Zwarte Zee die aan Rusland en Oekraïne grenst. Toch wordt de rol die Turkije kan spelen, volgens Jan Balliauw wat ondergraven door de reputatie van Erdogan als dwarsligger en geniet hij daarom binnen de NAVO weinig vertrouwen.

Lees ook: Propaganda en desinformatie, de krachtigste oorlogswapens van het Kremlin

Ook België heeft hierin een rol, aldus Balliauw, en moet in deze kwestie fundamentele keuzes maken. Het is wel opvallend stil, mede ook omdat minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) een informatiestop zou hebben afgekondigd. Die stilte ligt in haar natuur, aldus Balliauw, want -net als toen ze premier was- vermijdt ze liefst om foute uitspraken te doen.

Toch speelt mogelijk mee dat Wilmès genoemd wordt als mogelijke opvolger van NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg. Ze heeft mee dat ze uit een klein land komt en dat ze een vrouw is. Een goed profiel, maar de kandidaten die als eersten genoemd worden, halen het zelden. Bovendien heeft haar partij, de MR, al een pak hoge internationale functies beet met EU-voorzitter Charles Michel en EU-commissaris voor Justitie Didier Reynders.

Spanning aan de Russisch-Oekraïense grens: een woordje uitleg

Rusland heeft de voorbije maanden tienduizenden soldaten samengebracht aan de grens met Oekraïne. Het Westen ziet dat als een vorm van agressie en vreest dat de Russische president Poetin Oekraïne wil binnenvallen.

Maar voor Poetin gaat het om een verdedigingsstrategie, omdat Rusland zich bedreigd voelt door de NAVO, het westerse militaire bondgenootschap dat de voorbije jaren alsmaar verder is uitgebreid naar het oosten, inclusief landen die voorheen tot de Russische invloedssfeer behoorden.

Rusland heeft daarom schriftelijke garanties aan de NAVO gevraagd dat landen als Oekraïne en Georgië nooit zullen toetreden terwijl ze die belofte wel kregen op een NAVO-top in 2008. Moskou wil ook dat de NAVO infrastructuur en militairen terugtrekt uit alle nieuwe lidstaten zoals Polen of de Baltische staten.

De Verenigde Staten en de NAVO hebben in hun antwoord duidelijk gemaakt dat ze over Russische gevoeligheden willen praten, zoals ontwapening in Europa of meer transparantie, maar ze herhalen dat Rusland niet kan bepalen wie wel of niet lid kan worden van het bondgenootschap.

Er is nog op verschillende niveaus druk diplomatiek overleg bezig tussen het Westen en Rusland om het conflict niet te laten escaleren. Maar tegelijk versterken de Verenigde Staten en de NAVO hun militaire aanwezigheid in Oost-Europa.

Gaan we naar een militaire confrontatie op het Europese continent met als inzet Oekraïne? Poetin lijkt de sleutel in handen te hebben. Hij bepaalt uiteindelijk hoe ver Rusland wil gaan om zijn zin te krijgen. Het Westen waarschuwt dat Rusland zware sancties staat te wachten mocht het overgaan tot een militaire escalatie.